Tersine Lojistik Nedir?

Lojistik, üretim noktasıyla tüketim noktasını ya da daha genel olarak başlangıç noktasıyla bitiş noktasını en verimli şekilde buluşturmayı hedefleyen geniş kapsamlı operasyonlar bütünü olarak tanımlanabilir. Ancak lojistiğin tersine de işleyebilen, yararları son derece kapsamlı olan süreçler de içerdiği, yakın zamana kadar göz ardı edilen ancak günümüzde üreticilerin dikkat etmesi gereken bir gerçek.

Tersine lojistik, birçok irili ufaklı şirket için tedarik zinciri kadar önemli olabilir. Şimdi tersine lojistiğin ne olduğunu, önemini, nasıl bir süreç gerektirdiğini, ürünlerin tersine lojistik sürecine neden girdiğini ve diğer tüm noktaları inceleyelim.

Tersine Lojistik Nedir?

Tersine lojistik, bir ürünün tedarik zincirindeki herhangi bir teslim noktasından çeşitli nedenlerle geri alınarak üreticiye ulaştırılmasıdır. Diğer bir deyişle taşıma operasyonları tek bir kaynaktan (üretici) birden fazla noktaya (dağıtım merkezleri, mağazalar, tüketici) doğru hareket ederken tersine lojistik farklı noktalardan tek kaynağa (üretici) doğru ilerler. Tersine lojistik, çok yönlü olarak planlanması ve uygulanması gereken bir operasyondur. Bunun nedeni; tersine lojistik planlamalarının, teslim alınan ürünün niteliklerine göre de değişen süreçler içermesidir. Bu bağlamda da zamanlama ve maliyet hesapları maksimumum verim alınacak şekilde yapılmalıdır.

Tersine Lojistik Neden Önemlidir?

Tersine lojistik teriminin ortaya çıkışı ve bu konuda yapılan ilk bilimsel araştırma 1992 yılında Lojistik Yönetim Konseyi (The Council of Logistics Management) tarafından yapıldı. Bu yıldan itibaren, tersine lojistik ile ilgili sektör içinde ve bilimsel alanda yapılan araştırmalar büyük bir önem ve ivme kazandı. Bunun başlıca sebepleri;

• Tüm dünyada doğaya duyarlı lojistik/geri dönüşüm yönetim sistemlerine olan ihtiyacın artması,
• Büyük şirketlerin müşteri memnuniyeti merkezli satış politikaları,
• İnternet üzerinden yapılan alışverişlerin her geçen yıl artması olarak sıralanabilir.

Yapılan araştırmalar kataloglardan veya çarşılardan alınan ürünlerin ortalama %35’inin iade edildiğini gösteriyor. Aynı zamanda, e-ticaret yapan üreticilerin bütün kargo süreçleri içinde iade edilen ürünlerin kargo süreçleri %3’ten %50’ye kadar büyük bir oranda yer kaplıyor. E-ticarete dahil olan tüm üreticilerin pazar hacimleri de hesaba katıldığında tersine nakliye yönetimi, değeri milyar dolarları aşan başlı başına bir sektör olarak öne çıkıyor. Dolayısıyla tersine nakliye, maliyet, verimlilik, tüketici memnuniyeti gibi konuların iyi yönetilmesinde oldukça etkili ve aynı zamanda çevrenin korunması için de uygulanması gereken bir operasyon olarak her geçen yıl daha da önem kazanıyor.

Tersine Lojistik Hangi Sektörler İçin Önemlidir?

Tersine lojistik, hemen her sektör için önemlidir. Özellikle bazı sektörler tersine lojistik süreçlerine sıklıkla ihtiyaç duyar. Tersine lojistik operasyonları daha detaylı planlanır ve uygulanır. Bu sektörler otomotiv, online satış, ilaç, elektronik, iş ve medikal makine parçaları üretimi olarak sıralanabilir. Özellikle otomotiv sektörü, tersine nakliye operasyonlarından en çok verim alınan sektörler arasında yer alıyor. Araştırmalara göre ABD’deki tüm kamyonların %95’i tersine nakliyat uygulamalarıyla geri dönüşüme giriyor ve %75’i yeniden kullanım değerini kazanıyor.

Tersine Lojistik Süreci Nasıl İşler?

Başarılı lojistik operasyonlarıyla teslim adreslerine ulaşan ürünler, sayısız nedenlerle geri yollanabilir. Bu sebeple tersine taşıma sürecine giren tüm ürünlerin lojistik sürecinin bu değişkenlere uygun olarak organize edilmesi gerekir.

Organizasyon planı oluşturulurken ilk olarak ürünün hangi sebepten tersine lojistik sürecine girdiği hesaba katılır. Örneğin; bir ürün tamir ya da geri dönüşüm amacıyla tersine lojistik sürecine girdiyse, üretici şirket dışında başka noktalara teslim edilmesi gerekebilir. Dolayısıyla tersine lojistik süreci her zaman dinamik bir yaklaşımla planlanır.

Bunun dışında başarıyla gerçekleştirilen tersine lojistik süreçleri, bazı ortak temel aşamalar içerir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

1. Tersine nakliye sürecine giren ürün, son teslimat noktasından geri alınır.
2. Ürün, tersine nakliye organizasyonuna uygun olarak sevkiyatı gerçekleştiren şirkete ait depoya veya üretici şirketin kendi deposuna yerleştirilir.
3. Ürünle ilgili problem raporlanır ve gerekli işleme karar verilir.
4. Ürünün tamir, geri dönüşüm, tekrar stoğa ekleme veya imha işlemi gerçekleştirilir.

Yukarıda listelenen aşamalar ürünün niteliğine ve özel durumuna göre değişiklik gösterir. Örneğin; tamir gerektiren elektronik bir ürün, maliyeti düşürmek amacıyla perakendeciye ya da üreticiye hiç geri götürülmeden anlaşmalı bir firmada tamir edilip tüketiciye tekrar ulaştırılabilir.

Ürünler Tersine Lojistik Sürecine Neden Girerler?

Perakendecilere ya da tüketicilere teslim edilmiş ürünler çeşitli sebeplerle tersine lojistik sürecine girebilir. Bu sebeplerden en sık karşılaşılanları şu şekilde sıralanabilir:

• Ürünlerin hatalı üretilmiş olması ya da teslimat sürecinde zarar görmesi
• Ürünlerin kullanım süresinin dolması
• Tüketicinin memnun kalmama sebebiyle ürünü iade etmesi
• Yılbaşı, bayram gibi yılın sadece belirli zamanlarında satılan ürünlerin sonraki dönemlerde satılmak üzere stoklanması
• Perakendecilerin stoklarının dolması üzerine ürünleri geri göndermesi
• Ürünlerin geri dönüştürülebilen, tekrar kullanılabilen ya da tamire ihtiyacı olan özellikte olması
• Bazı ürünlerin yasal düzenlemeler gereği geri toplanması

Tersine taşıma sürecine girerek üreticiye geri yollanan ürünlerin yönetimi, üreticilerin özenle planlaması gereken ayrı bir konudur. Bu ürünler, en az maliyetle ve mümkün olan en kısa sürede tekrar satışa sokulur ya da geri dönüştürülür. Ürünün değerinin ya da kâr marjının tersine lojistik maliyetinden çok daha az olması gibi durumlarda üretici şirketler önceden belirlenmiş satış politikalarını uygular.

Tersine Lojistiğin Faydaları Nelerdir?

Tersine lojistik her ne kadar üreticiler için kısa dönem maliyetini arttıran bir süreç olsa da başarılı şekilde ilerletilen tersine taşıma operasyonlarının hem üreticiler hem de nakliyat şirketleri için birçok faydalı sonucu vardır.

Müşteri Memnuniyeti

Tüketici bir ürünü birçok sebeple geri gönderebilir; bu sebep tüketici kaynaklı olabileceği gibi üretim ya da nakliye kaynaklı da olabilir. Ürünün ihtiyaç duyduğu tamir ya da tüketicinin dilediği iade işlemi, tersine taşıma operasyonunun verimliliğine de bağlı olarak ne kadar hızlı ve verimli olarak gerçekleşirse tüketici o derece memnun edilmiş olur. Günümüzde artan online alışveriş imkanlarıyla beraber, iade süreci tüketicilerin bir markadan memnuniyetini belirlemede önemli bir rol oynuyor. Yapılan bir araştırmaya göre, tüketicilerin %95’i eğer iade sürecinde kötü bir tecrübe yaşıyorsa, bir daha aynı üreticiden alışveriş yapmıyor. Bunun dışında tüketicinin ürünle ilgili verdiği geri dönüşler de üreticinin gelecekte gerekli düzeltmeleri yapabilmesini sağlıyor.

Sürdürülebilirlik ve Toplumsal Fayda

Dünya çapındaki çoğu tüketici, artık doğaya saygılı ve çevreye zarar vermeden üretim yapan şirketlerden alışveriş yapmayı tercih ediyor. Tersine nakliye, bu doğrultuda sürdürülebilirlik için bir çözüm görevi görüyor. Tersine lojistik sürecine giren ürünlerin büyük bir kısmı tamir edilerek ya da tekrar paketlenerek satışa sunulur. Eğer bu işlemler mümkün değilse ürünün tamamı ya da birçok parçası geri dönüştürülür. Dolayısıyla başarılı tersine taşıma operasyonları toplumsal faydayı da gözetir.

Marka Bilinirliği

Verimli olacak şekilde düzenlenen tersine lojistiğin süreçleri hem üretici hem de lojistiği sağlayan firmanın bilinirliğini olumlu yönde etkiler. Ürünle ilgili problemin hızlı ve çevreye duyarlı kalınarak çözümlendiğini bilen tüketiciler, daha sonraki alışverişlerinde bu firmaları tercih etmeye daha yatkın olurlar.

AR-GE

Tersine lojistik süreçleri dikkatli planlama gerektirir. İçinde birçok değişken barından bu süreçlerin sürekli olarak yapılması, firmaya benzersiz bir tecrübe kazandırır. Dolayısıyla firmalar tersine nakliye yönetimini daha etkin bir şekilde gerçekleştirir. Üretici firmalarsa tersine lojistiğin süreci sonunda yapacakları analizlerle ulaştıkları veriler sayesinde kendilerine geri gönderilen ürünlerin tamir ve geri dönüşüm işlemlerini daha verimli bir şekilde uygular.

Stok Yönetimi

Tersine lojistik süreçleri iyi bir stok yönetimi gerektirir. Nakliye uygulamalarının verimli olarak gerçekleştiği firmaların stokları her zaman daha düzenli, hata oranı daha az ve gereksiz ürünlerden arınmış olarak işler.

Tersine Lojistik Süreçleri Nasıl Optimize Edilir?

Geleneksel nakliye operasyonlarına benzer olarak, tersine lojistik süreçleri de mümkün olan en verimli şekillerde uygulanmalıdır. Verimliliği arttırmak için tersine taşıma süreçlerinde uygulanan bazı temel yöntemler şöyledir:

• Müşteri geri dönüşlerinin ve ihtiyaçlarının analiz edilerek sevkiyatların optimize edilmesi
• Gerekli durumlarda sevkiyatların dışarıdan diğer şirketlere yaptırılması
• Süreçleri kolaylaştırmak, paralel işleri takip etmek ve hataları en aza indirmek için bilgi-işlem yazılımlarının kullanılması
• Depo ve dağıtım merkezlerinin ortak kullanılması
• Sevkiyatlar sınıflandırılarak, teslimat hacimleriyle orantılı araçların tercih edilmesi

Bu yazılarımızda ilginizi çekebilir:

Intermodal Taşımacılık Nedir?

Gümrük Yasaklı Ürünler Nelerdir?

Sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın:

Instagram Sayfamız

Facebook Sayfamız

Linkedin Profilimiz

Youtube Kanalımız